Medicatie bij vuurwerkangst

DEZE INFORMATIE IS UITSLUITEND BEDOELD VOOR DIERENARTSEN

Sileo® en Pexion® zijn geregistreerd voor gebruik bij honden met geluidsgevoeligheid en kunnen ingezet worden, als eerste stap, voor de korte termijn behandeling van vuurwerkangst.

Sileo® 0,1 mg/ml (dexmedetomidine hydrochloride) is een alfa-2-agonist. Het is een oromucosale gel die toegediend moet worden op het mondslijmvlies. De gel is plakkerig waardoor het beter blijft zitten. Dit middel kan niet worden gebruikt als het dier ernstige aandoeningen heeft aan de lever, nieren of hart. Het is ook gecontra-indiceerd als het dier door het middel suf wordt of het dier overgevoelig is voor het actieve bestanddeel of één van de hulpstoffen. Uitvoerigere informatie en de dosering van dit diergeneesmiddel vind je hier. Zorg ervoor dat de eigenaar goed wordt ingelicht over het juiste gebruik van de doseerspuit en dat de verwachtingen over het gedrag goed gemanaged worden. Een engelstalig instructiefilmpje over het juist toedienen vind je hier. Sileo® mag per angstopwekkende gebeurtenis indien nodig om de 2 uur toegediend worden. Het product kan tot 5 keer toegediend worden tijdens een angstopwekkende gebeurtenis zoals bijv. oudejaaravond of onweersbui of storm die een paar lang aanhoudt.

Pexion® (imepitoïne) is een partiele GABA agonist en is dus van invloed op de GABA receptoren. Het is beschikbaar in tabletten van 100mg en 400mg. Het advies is om te starten met een lagere dosis dan de bijsluiter voorschrijft (off-label) en te doseren op effect. Start met 1 dd. 10 mg per kg lichaamsgewicht en bouw op indien nodig naar maximaal 2 dd. 30 mg per kg lichaamsgewicht (geregistreerde dosis). Veiligheid is niet gegarandeerd bij hart-, lever-, nier- en maag problemen. Start drie dagen voor oudejaarsdag en ga door tot en met 1 januari. Pexion is geregistreerd voor gebruik gedurende 3 dagen. De fabrikant adviseert dit middel niet te gebruiken bij dieren die agressie vertonen. Meer informatie over het gebruik van dit diergeneesmiddel bij vuurwerkangst kunt u hier vinden.

Alhoewel Sileo® en Pexion® in principe samen zouden mogen gegeven worden, zijn zij daarvoor niet getest. Indien deze medicatie met andere medicatie (of met elkaar) wordt gegeven, valt het onder off-label gebruik en wordt er gebruik gemaakt van de cascaderegeling. In enkele gevallen kan de combinatie van middelen nuttig zijn bij een individuele hond.

Let op: Wanneer je tabletten uitpondt, zorg dan dat deze correct worden meegegeven. Dat wil zeggen: met gebruik van beschermingsmiddelen zoals een medicijngootje en in een potje met sluitring, voorzien van een volledig etiket en bijsluiter. Boehringer Ingelheim stelt hiervoor losse bijsluiters beschikbaar. Neem hiervoor contact op met de vertegenwoordiger.

Sinds kort is er een nieuw middel geregistreerd in Nederland voor onder andere kortdurend gebruik bij situationele angst en vrees getriggerd door geluid, namelijk Tessie® (tasipimidine). Dit middel is nog niet op de markt in Nederland, maar is wel beschikbaar in andere EU landen. Tessie® bevat een 0.3 mg/ml tasipimidine oplossing welke 1 uur voor de prikkel toegediend kan worden in een dosering van 30 microgram per kg lichaamsgewicht. Dit middel kan maximaal 3x per 24 uur worden gegeven, met minimaal 3 uur ertussen.  
 
Wanneer bovenstaande middelen onvoldoende werkzaam, gecontra-indiceerd en/of averechts werkzaam zijn, dan zou er via de cascaderegeling uitgeweken kunnen worden naar diergeneesmiddelen die in de EU geregistreerd zijn voor deze of andere diersoort en/of indicatie, onder andere de veterinair geregistreerde diazepam.   

Diazepam: veterinaire diazepam tabletten zijn onder de merknaam Multipam® en diazepam tabletten van Kela® geregistreerd voor eenmalig gebruik bij honden en katten voor de indicatie angst, opwinding, onhandelbaarheid en kramptoestanden. De dosering van diazepam voor de hond is eenmalig 0,5 -2 mg diazepam per kg lichaamsgewicht per os. Wanneer je humaan geregistreerde diazepam voorschrijft, omdat de veterinaire variant bijvoorbeeld niet beschikbaar is in 2 mg, maak je gebruik van de volgende stap in de cascade. In dat geval gaat de voorkeur uit naar alprazolam gezien dit meer anxiolytisch en minder sedatief is dan diazepam. Diazepam is niet geschikt voor honden met vuurwerkangst die meerdere dagen achter elkaar behandeld moeten worden. Voor dieren die eenmalig behandeld kunnen worden (tijdens oudejaarsdag) moet het wettelijk gezien overwogen worden. Let op: veterinair geregistreerde diazepam zijn UDD en kan uitsluitend ter behandeling van een dier door de dierenarts toegediend worden. Dat verlaagt de inzetbaarheid van diazepam bij dieren.

Bonqat® (pregabaline) is geregistreerd voor een andere indicatie en diersoort (namelijk de kat) en is tot op heden nog niet beschikbaar in Nederland (wel in sommige andere EU landen). Zie hieronder bij ‘Medicatie voor de korte termijn behandeling van vuurwerkangst bij de kat’ voor meer informatie over dit middel.  

Humane middelen bij de hond: Volgens de cascaderegeling mogen humane producten overwogen worden indien bovenstaande middelen niet geschikt of beschikbaar zijn voor een patiënt. Humane middelen die ingezet kunnen worden bij honden met vuurwerkangst zijn onder andere benzodiazepines (zoals bijvoorbeeld alprazolam), gabapentine, pregabaline, clonidine en/of trazodon.  

Alprazolam is verkrijgbaar als humane medicatie in 0,25 en 0,5 mg tabletten. De anxiolytische werking van alprazolam is goed en het werkt “paniekolytisch”. Het heeft de hoogste werkzaamheid en geeft de minste bijwerkingen van de benzodiazepines. Met alprazolam kan op de dag van het afsteken van het vuurwerk begonnen worden, maar bij voorkeur een dag of twee eerder. Als alprazolam toegediend wordt, is het verstandig om het de eigenaren eerst uit te laten testen. De dosering bij de hond is 0,01-0,1 mg per kg lichaamsgewicht 1-4 dd. Voor een testdosis kan 0,02 mg per kg lichaamsgewicht aangehouden worden.

Diazepam: Wanneer je humaan geregistreerde diazepam voorschrijft, omdat de veterinaire variant bijvoorbeeld niet beschikbaar is in 2 mg of niet praktisch inzetbaar is (omdat de veterianire variant UDD is), maak je gebruik van de volgende stap in de cascade. In dat geval gaat de voorkeur uit naar alprazolam gezien dit meer anxiolytisch en minder sedatief is dan diazepam.

Gabapentine is een structurele analoog van gamma-aminoboterzuur (GABA), een inhibitoire neurotransmitter. Het wordt humaan ingezet bij epilepsie en neuropatische pijn en wordt off-label gebruikt voor angstgerelateerde stoornissen. Veterinair wordt gabapentine off-label ingezet bij epilepsie, neuropatische pijn en angst. Gabapentine kan ook helpen bij vuurwerkangst, maar in eerste instantie heeft alprazolam bij deze indicatie de voorkeur bij de hond boven gabapentine. De dosering bij de hond is 10-20 mg per kg lichaamsgewicht 1-3 dd. Hogere doseringen zijn in de literatuur beschreven voor eenmalige toediening in angstopwekkende situaties, maar zijn niet doorgaans te adviseren.  

Let op! Bij het gebruik van benzodiazepines (o.a. alprazolam en diazepam), pexion en gabapentine zou in theorie een paradoxale reactie kunnen optreden. Gebruik ze daarom voorzichtig bij dieren die agressie vertonen, want “disinhibition” zou tot een vermindering van agressie en bijtinhibitie kunnen leiden. Stop ook niet plotseling met de toediening (behalve bij spoed) als het al een paar dagen gegeven is i.v.m. mogelijke ontwenningsverschijnselen.

Let op! de dopamine antagonist acepromazine (Vetranquil) wordt door deskundigen niet beschouwd als geschikt voor vuurwerkangst.

Clonidine is een centraal werkende alfa-2 agonist welke in tabletvorm verkrijgbaar is (humaan). Dit middel remt de afgifte van noradrenaline in specifieke neuronen in het brein. De bijwerkingen en contra-indicaties zijn vergelijkbaar met andere alfa-2 agonisten. De dosering is 0.005-0.01 mg per kg lichaamsgewicht 1-3 dd, maar hogere doseringen (tot wel 0.05 mg per kg lichaamsgewicht) wordt beschreven in de literatuur.  

Trazodon is een serotonine antagonist en heropname remmer. Het is een humaan middel welke wordt ingezet voor de behandeling van depressie (met of zonder angst) en off-label voor slaapproblemen. Dit middel werkt op verschillende serotonine receptoren in het brein. Het middel wordt ingezet als anxiolytica, maar heeft ook een sedatief effect die kan bijdragen aan de gedragsveranderingen. Trazodon is vergeleken met Sileo® als behandeling van vuurwerkangst bij de hond, waarbij hondeneigenaren bij beide middelen een significante reductie in angstscore bij hun hond rapporteerden. De dosering van trazodon is erg variabel (1,7- 19,5 mg per kg lichaamsgewicht 1-2 uur voor de angstopwekkende prikkel).   

DEZE INFORMATIE IS UITSLUITEND BEDOELD VOOR DIERENARTSEN

Veterinair geregistreerde diazepam tabletten zijn op dit moment het enige geregistreerde middel voor katten met angst. Het is geregistreerd voor eenmalig gebruik met een dosering van 1-2 mg per kg lichaamsgewicht. In verband met case reports die wijzen op een mogelijke hepatotoxiciteit, is het advies dit middel niet vaker dan eenmalig te geven. Het is belangrijk om de eigenaar te informeren dat het dier wat suf en wankel kan worden na het gebruik. Let op: dit middel is UDD en mag dus alleen door de dierenarts worden toegediend. Dat vermindert de inzetbaarheid van diazepam. Wanneer je humaan geregistreerde diazepam voorschrijft, omdat de veterinaire variant bijvoorbeeld niet beschikbaar is in 2 mg, maak je gebruik van de volgende stap in de cascade. In dat geval gaat de voorkeur uit naar alprazolam gezien dit meer anxiolytisch en minder sedatief is dan diazepam.

Sinds kort is ook Bonqat® (pregabaline) geregistreerd voor situationele angst (zoals transport en dierenarts bezoeken) bij de kat. Tot op heden is Bonqat® niet verkrijgbaar in Nederland, maar wel in andere EU landen. Bonqat® is een vloeibaar medicijn welke 1,5 uur voor de angst opwekkende prikkel gegeven kan worden in een dosering van 5 mg per kg lichaamsgewicht (eenmalig). Let op dat – net als gabapentine- pregabaline door de nieren wordt uitgescheiden.  

Let op! Bij het gebruik van benzodiazepines (o.a. alprazolam en diazepam), pexion® en gabapentine zou in theorie een paradoxale reactie kunnen optreden. Gebruik ze daarom voorzichtig bij dieren die agressie vertonen, want “disinhibition” zou tot een vermindering van agressie en bijtinhibitie kunnen leiden. Stop ook niet plotseling met de toediening (behalve bij spoed) als het al een paar dagen gegeven is i.v.m. mogelijke ontwenningsverschijnselen.

Sileo® is via de cascade te gebruiken bij katten met vuurwerkangst. Er zijn geen farmacokinetische onderzoeken naar de start, het piekeffect, de duur en de biologische beschikbaarheid bij katten, maar Orion, de fabrikant meldt dat er de laatste jaren praktijkervaring is opgedaan met het off-label gebruik van Sileo® bij de kat met vuurwerkangst. Bij het juiste gebruik van de doseerspuit is overdosering niet te verwachten. Maar let wel, onderzoek naar het gebruik, de veiligheid en de effectiviteit van Sileo® bij katten ontbreekt. Wel is de veiligheid van dexmedetomidine onderzocht bij katten. Aan de hand daarvan zou volgens de fabrikant eenzelfde dosering als voor honden <5,5 kg veilig moeten zijn bij katten vanaf 2 kg lichaamsgewicht. Het is van belang als dierenarts een goede inschatting te maken van de bekwaamheid van de eigenaar en de behandelbaarheid van de kat bij het voorschrijven van dit middel.

Pexion® wordt niet aangeraden om in te zetten bij vuurwerkangst bij katten aangezien er op dit moment onvoldoende onderzoek en ervaring is naar de veiligheid en werking van dit middel bij katten met deze indicatie.

Humane middelen bij de kat Indien veterinaire producten niet geschikt of beschikbaar zijn voor gebruik in een individuele kat, kan er middels de cascaderegeling worden uitgeweken naar humane producten.  

Alprazolam kan voor individuele katten via de cascade worden ingezet voor de korte termijn aanpak van vuurwerkangst indien Sileo®, Multipam of diazepam niet gebruikt kunnen worden in verband met een contra-indicatie, de tegenvallende werkzaamheid in het individu of met de leverbaar/verkrijgbaarheid. De gebruikelijke dosering voor katten is 0,125 – 0,25 mg per kat. Start twee uur voor het verwachte angstmoment. Indien noodzakelijk kan deze dosering 1 tot 3 x per dag worden gegeven over meerdere dagen.

Gabapentine kan ook worden ingezetbij katten met vuurwerkangst. De aanbevolen dosering is 2 dd. 50-100 mg per kat. Het advies is om 1 à 2 dagen, maar minimaal 2 uur, van tevoren te beginnen. De capsules kunnen worden geopend en over het voer worden gegeven. Het middel kan over meerdere dagen gegeven worden. 

Tot slot: 

Adviseer eigenaren tijdens oudejaarsdag hun hond aangelijnd en hun kat binnen te houden. Zeker wanneer gebruik wordt gemaakt van medicatie is het essentieel dat de eigenaar thuis blijft. Een handige overzichtstabel voor medicatie voor acuut gebruik en een informatiebrief voor eigenaren over vuurwerkangst vind je op Evi.  

DEZE INFORMATIE IS UITSLUITEND BEDOELD VOOR DIERENARTSEN